مفاهیم اولیه حقوق شهروندی

۱-تعريف حقوق
حقوق از نظر لغوي جمع حق است و آن اختيارات، تواناييها و قابليتهايي است كه به موجب قانون، شرع ،عرف و قرارداد براي انسانها لحاظ شده است و در اصطلاح، اصول، قواعد و مقرراتي است كه براي تنظيم روابط بين انسانها با يكديگر وانسانها با دولت وضع شده است. حفظ نظم در جامعه مهم ترين مصلحت هاست لذا قواعد حقوق ، مقرراتي است كه از طرف قواي صالح دولت تضمين شده و هدف آن استقرار صلح و نظم در اجتماع است.

۲- تعريف شهروند
شهروند به كسي اطلاق مي شود كه تحت الحمايه حكومت بوده و قوانين و مقررات آن را به رسميت بشناسد و جزو جامعه اي محسوب گردد كه دولت تمام امتيازات و حقوق آن جامعه را به تمام معني قبول داشته باشد و در واقع دولت بخشي از آن جامعه به حساب آيد .شهروندي موقعيتي است اجتماعي و انساني كه افراد جامعه با برخورداري از حقوق و پذيرش تكاليف در قبال حكومت، انتظارات متقابلي را از دولت براي احقاق حقوق خود به ويژه در بعد خدمات دارند.

حقوق شهروندی :
حقوق شهروندي به مجموعه قواعدي كه بر موقعيت شهروندان در جامعه حكومت مي كند، گفته ميشود . بنابراين تعريف »حقوق شهروندي« يك مفهوم نسبتاً وسيعي است كه شامل حقوق مدني و سياسي، اقتصادي و اجتماعي و فردي می باشد كه چگونگي روابط مردم و دولت و موسسات شهري، وحقوق و تكاليف آنان در برابر يكديگر راتنظيم مينمايد كه منشعب از حقوق اساسي در چارچوب قانون اساسي كشور است و بمنظور رعايت و حفظ حقوق افراد و انسان ها در بخش كلان جامعه است

درواقع حقوق شهروندي اطلاقي عام است بر مجموعه امتيازات مربوط به شهروندان و نيز مجموعه قواعدي كه بر موقعيت آنان در جامعه حكومت ميكند. دارنده اين حقوق يعني شهروند، به تكتك افرادي كه در جامعه زندگي مي كنند، اطلاق م يشود، فراتر از مفهومي تحت عنوان تابعيت، بدون اعتناي به سلسله مراتب ،موقعيت هايي متمايز براي افراد، وجود شرايطي براي به رسميت شناخته شدن، حاكماني خاص و حكومت شوندگان خاص و در مقابل مبتني بر رابطه اي چندسويه بين دولت، جامعه و شهروندان و وجود يك اخلاق مشاركت و موقعيتي فعالانه. به عبارتي ديگر مجموعه حقوق و امتيازاتي كه به شهروندان يك كشور با لحاظ كردن دو اصل كرامت انساني و منع تبعيض، براي فراهم سازي زمينه رشد شخصيت فردي و اجتماعي شهروندان در نظام حقوقي هر كشور تعلق مي گيرد، حقوق شهروندي نام دارد.

هدف غائي از برپايي نظام شهروندي تأمين سعادت براي همه مراحل زندگي ميباشد.بديهي است كه تعدادي از اين حقوق فطري و ذاتي بوده اند. مثلا حق حيات و آزادي ازجمله حقوقي هستند كه هميشه همراه انسان بوده و منحصر به ديروز و امروز نبوده و نيست.